جامعه و عقلانیت در اندیشه ابونصر فارابی و یورگن هابرماس

یورگن هابرماس بر خلاف سنت پیشینیان خود که در سنت پوزیتویستی نظریه پردازی می کردند واصالت را به قلمرو حس و تجربه و مشاهده می دادند و کاری به حوزه هنجارها وارزش ها نداشتند وعقلانیت را در حوزه تجربی می جستند عدول کرده وبا نقد از عقلانیت صوری وذاتی به عقلانیت انتقادی رسید و وارد حوزه بایدها و نبایدها شد و اخلاق گفتمان را پیش کشید واز پروژه ناتمام مدرنیته وروشنگری سخن گفته است . و اما فارابی نیز اگر چه مستقیما از عنوان جامعه شناسی استفاده نکرده ولی در مقایسه با هابرماس از ظرفیت زیادی در تبین واقعیتهای اجتماعی جامعه ما بر خوردار است مواردی که که فارابی به آن می پردازد از موضوعات اصلی حوزه های جامعه شناسی است مثلا .طبقه بندی انواع جوامع با ملاک عقلانیت .پرداختن به قدرت که در بحث ریاست مدینه فاضله که موضوع جامعه شناسی سیاسی است واینکه از سعادت جوامع صحبت می کند همان موضوعی که هابرماس در پروژه ناتمام مدرنیته دنبال میکند . بین اصالت فرد یا جامعه قایل به اصالت فرد است ودر یک جمع بندی تمام حوزه های که هابرماس وارد شده فارابی هم ورود کرده و اما نقطه قوت فارابی در این است که از دو منبع وحی و عقل قدسی در مقابل عقل عرفی هابرماس استفاده کرده است ومثل هابرماس گرفتار نسبیت نمی شود چون به نفس الامر معتقد است نه به حقیت تصنعی که روشنفکران بنشینند و با توافق طبق رعایت موازین اخلاقی حقیقت را بسازند وزیست جهان را از سلطه اقتدارپول وقدرت برهانند. و در نهایت نویسنده طبق استناد به مباحث این رساله به این نتیجه می رسد که فلسفه اجتماعی فارابی به یک معنا همان جامعه شناسی مصطلح است